Spanning, grenzen en voer.  Soms een moeilijke combinatie.

In deze blog wil ik je graag helpen om spanning sneller op te merken bij je paard en er gericht op te anticiperen. Dit omdat het sneller helpen en detecteren van spanning ervoor zorgt dat je erger kan voorkomen. Vaak hoor ik mensen vertellen dat hun paard "uit het niets" ontploft, maar de realiteit is dat het paard al verschillende signalen gaf die wij niet zagen aankomen. Met andere woorden, je kan deze ontploffing voorkomen. Maar de vraag is, hoe? In dit artikel neem ik het trailerladen als voorbeeld.

De threshold van je paard

Op sociale media zie ik steeds vaker het woord threshold voorkomen. Vaak bij ruiters en instructeurs die R+ trainen. Maar wat is de threshold van je paard nu? Threshold betekend letterlijk drempel. Het is een soort grens die je paard van nature heeft om van ontspanning naar spanning te gaan. Maar deze grens is geen vastgelegde waarde. De grens kan verschuiven en is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de omgeving, training, lichamelijke conditie, ongemak, ... Deze threshold is voor elk paard anders, net zoals dat voor elke persoon anders is. De ene persoon wordt helemaal gek van de file in België, de andere geniet tijdens deze file van een podcast. Het is voor een groot deel afhankelijk van hoe je hebt leren omgaan met spanning. Maar ook met de invloeden van de dag. Dat is voor jouw paard net zo.

Vergelijk het een beetje met een emmer. Vandaag is het een zonnige dag, je paard staat buiten met andere paarden en het is een rustige nacht geweest. Alle maagjes zijn gevuld, niemand heeft ongemak, de kudde is stabiel. Er is hier waarschijnlijk een verwaarloosbare hoeveelheid spanning aanwezig en de emmer is nagenoeg leeg. Dat wilt zeggen dat er nog veel ruimte is om deze emmer te vullen met spanning. 

Maar als je paard in de kudde steeds moet vechten voor eten, hij alleen staat en er gejaagd wordt in het naburige maisveld, dan is de emmer van je paard al gevuld. Je weet alleen niet hoe vol het precies is. Dat maakt het soms zo moeilijk om in te schatten.

Het geheime wapen, of toch niet?

Nu je weet dat je paard een drempel heeft voor spanning, is het ook belangrijk dat je dit kan herkennen. Laat het nu net daar vaak fout gaan. Het is niet eenvoudig om spanning te herkennen, laat staan om het op te lossen. Maar mensen zijn slim en kennen hun paard goed. Vaak komen er dan allerlei lekkernijen tevoorschijn om het paard te overtuigen. Maar dat werkt niet, of toch niet op de juiste manier. Het probleem met voerbeloning is dat het soms "te goed" werkt. Dat klinkt misschien een beetje vreemd, maar ik leg het je graag uit. Paarden die regelmatig voerbeloningen krijgen, zijn soms zo gemotiveerd voor dat brokje te bemachtigen, dat ze over hun eigen grenzen gaan. 

We proberen het paard soms met voer in de leersituatie te houden, terwijl het paard mentaal al lang niet meer oké is met de situatie. Het gevolg is dat het paard niets meer leert en het voer de spanning een beetje camoufleert. Dat is niet oké en soms zelfs gevaarlijk.

Denk maar aan paarden die het moeilijk hebben met trailerladen. Je paard wou eigenlijk een halve meter ervoor al niet meer verder. Maar je paard volgde jouw suggestie en staat ondertussen al met 2 benen op de trailer en de achterbenen op de klep. Je wilt toch écht graag die trailer dicht doen want dat is het "goed". Dus je lokt je paard met eten verder.
Je paard zit in dubio, want hij wil echt dat voer hebben, maar hij wil ook echt van de trailer af.  
Je paard neemt nog een stap en rukt zijn voerbeloning uit je hand. Vervolgens stormt hij de trailer af want hij is duidelijk over zijn grenzen gegaan! Hij knabbelt zijn voer verder op en krijgt een beloning om van de trailer af te stormen. Door al deze intensiteit raken de hersenen van je paard een beetje overbelast en daar komt véél spanning bij kijken. Terwijl je net wilt dat je paard ontspanning op de trailer gaat. Dat kan beter dus..

De grenzen van je paard zien én respecteren.

Het is dus belangrijk om je paard zijn grenzen te zien én te respecteren. Maar hoe zie je nu dat je paard het moeilijk heeft, terwijl hij er ogenschijnlijk toch relaxed uitziet? De grote signalen van gespannen paarden kennen we allemaal. Maar ik steek ze voor jou graag nog even in een lijstje. Als je deze signalen ziet, ben je al eventjes over de grenzen van je paard heen aan het gaan.

• Briesen 
• Steigeren
• Slaan en bokken
• Intensief schrapen
• Bijten
• Omkeren
• Weglopen

Maar de kleine signalen zijn belangrijker, want hier is er nog communicatie met je paard mogelijk, wat wilt zeggen dat je nog kan ingrijpen en je paard helpen.

• Trage "plakkerige" bewegingen
• Niet meer knipperen
• Gejaagd eten
• Het lichaam zo positioneren dat het paard makkelijker kan vluchten
• Oren die steeds van richting veranderen
• Ongepast initiatief nemen en oefeningen die ze kennen "aframmelen"
• Zwiepende staart

Wat wil dat nu concreet zeggen bij het voorbeeld van trailerladen? Trailerladen is iets wat 100% tegen de natuur van je paard in gaat. Een paard is vluchtdier, kuddedier en prooidier. Hij gaat dus nooit spontaan in een donkere, nauwe ruimte gaan, waarin er geen overzicht is, hij niet kan draaien, niet kan vluchten en ook nog eens helemaal alleen in moet staan. Dat wilt zeggen dat de meeste paarden wel een portie stress hebben de eerste keer dat ze op de trailer gaan. Dat wilt niet zeggen dat de emmer van je paard meteen overloopt, maar het kan wel. Daarom beginnen we trailerladen met kleine stappen. Voorzie voldoende tijd en beloon frequent. Werk steeds ritmisch, ga op zoek naar relaxatie en als het goed gaat ga je weg van de trailer. Je mag je paard belonen door 5 meter verderop je paard een grasje te laten plukken. Na enkele seconden ga je terug naar de trailer en herhaal je dit proces. 

Leerzone vs. paniekzone

Als laatste wil ik je graag meegeven dat spanning bij paarden normaal is en zelfs gezond. Net zoals wij elke dag een tikje spanning ervaren, komt jouw paard ook dagelijks met spanning in aanraking. Gezonde spanning prikkelt de hersenen, maakt paarden nieuwsgierig en zorgt ervoor dat ze leren.  De bedoeling is, dat de comfortzone zo goed als mogelijk gegarandeerd wordt, als paarden niet werken. Dat wil zeggen dat ze vrij moeten zijn van ongemak, ruimte hebben voor contact met andere paarden, voldoende ruwvoer en drinken, enzovoorts.

De leerzone is bij paarden soms erg klein, maar in de training proberen we deze zone zoveel mogelijk te prikkelen en te stretchen. Dat vraagt soms tijd, en als ruiter maak je soms een fout. Hierdoor komen we soms erg snel in de paniekzone terecht. Deze kleine ongelukjes zorgen ervoor dat je paard zijn leerzone groter wordt en jij sneller leert inschatten om minder in de paniekzone te belanden.

De paniekzone is dus soms snel bereikt (denk maar aan de eerste keer opzadelen). Maar met de juiste training en aanpak kan je deze zone zoveel mogelijk vermijden én toch correct je paard helpen als hij in deze zone zit.

Ik weet dat je graag alle spanning bij je paard zou wegtoveren, maar dat is helaas niet mogelijk. Het belangrijkste is dat je de spanning erkend, niet wilt camoufleren met voerbeloningen, en de grenzen van je paard respecteert. Op deze manier kan je jouw paard beter helpen en sneller progressie maken.

Kan je wel wat hulp gebruiken bij je paard? Ben je nog op zoek naar een paard-vriendelijke oplossingen voor spanning? Meld je dan aan voor mijn Leertraject. Kijk hier verder voor de details.