Een stukje psychologie van het paard.

Vluchtdier, prooidier, kuddedier.

Als tweede dag van de 3de week ga ik je een stukje uitleg geven over de psychologie van het paard. Het is de basis van horsemanship en is discipline overschrijdend. Het kan gezien worden als een attitude naar het paard toe. Een goede horseman begrijpt hoe een paard denkt en kan zich verplaatsen naar de wereld zoals je paard deze ziet. Omdat een paard niet over een zelfbewustzijn beschikt, kan jouw paard zich niet verplaatsen daar de wereld zoals de mens hem ziet. Wij gaan dus ons moeten verplaatsen naar de denkwereld van het paard. En dit kan alleen als we weten wat die denkwereld effectief is.

"If you are not willing to learn, no one can help you. If you are determined to learn, no one can stop you." ― Zig Ziglar 

Paarden zijn kuddedieren, vluchtdieren én prooidieren. Dat maakt dat paarden liefst in gezelschap vertoeven, een goed oog hebben voor beweging en het liefst weglopen van vervelende situaties. Het weglopen van problemen of situaties die angst opwekken is niet altijd mogelijk en is zelfs niet wenselijk bij onze training. Denk maar aan paarden die niet verkeersmak zijn en oncontroleerbaar in het verkeer terecht komen.

Gezien paarden vluchtdieren zijn, zullen ze van nature kiezen voor een uitweg. Dat is de veiligste actie aangezien paarden er evolutionair op voorzien zijn om te gaan lopen. Verpletterd van angst zullen ze soms kiezen om te bevriezen ter overleving. Indien ze in het nauw gedreven worden zullen ze overgaan tot de aanval. Aanvallen is altijd de laatste keuze, omdat er het risico bestaat dat het paard zich ook verwond wat later parten kan spelen.

Voor een goede training is het belangrijk om rekening te houden met het feit dat paarden willen vluchten. Als jouw paard het echt moeilijk heeft, en jij neemt zijn bewegingsruimte af, dan zal hij overgaan naar één van de twee andere reacties.

De hersenen.

Een gemiddelde vrouw heeft 1,245 kg hersenen en weegt ongeveer 65kg. Dat wil zeggen dat wij voor 1/52ste uit hersenen bestaan. Bij paarden is dat net ietsje anders, de gemiddelde warmbloed weegt zo'n 650kg en de hersenen wegen ongeveer 700 gram of 0,7 kg. Met andere woorden, je paard bestaat slechts voor 1/455ste uit hersenen, en dat is duidelijk te merken in de verschillen tussen mensen en paarden.

Als gevolg van hun beperktere hersencapaciteit, zullen paarden eerder volgens hun zintuigen en instinct reageren. Alsof het verschil in verhouding nog niet genoeg was, zijn de hersenen ook nog eens heel anders samengesteld.

• De neocortex: Bij mensen is dit deel van de hersenen zeer goed ontwikkeld en het staat in voor het plannen, denken, redeneren, reflecteren en toekomstgericht denken. Bij paarden is dit deel nauwelijks ontwikkeld. Hierdoor zijn paarden niet in staat om snode plannen te smeren, je terug te pakken en je te dwarsbomen.
• Het limbisch systeem: Bij paarden is dit deel van de hersenen zeer goed ontwikkeld en het staat in voor de primaire behoeften, emoties, hechting, sociaal gedrag en herinneringen. Hierin ligt ook het langetermijngeheugen waardoor paarden herinneringen (positief of negatief) zich het hele leven lang kan blijven onthouden. Bij een mens vervagen sommige herinneringen als ze niet nuttig blijken te zijn en zijn herinneringen vaak gekleurd. Als mens kunnen we een verhaal verzinnen bij een herinnering. Een paard kan dat niet, hierdoor blijft een herinnering dus altijd precies hetzelfde.
• De hersenstam en cerebellum: Bij paarden omvat dit deel van de hersenen 1/3de van zijn volledige brein. Het staat in voor de verwerking van sensomotorische prikkels en regelt de beweging, de coördinatie van vitale functies in het lichaam en het hebben van reflexen en instinctief gedrag bij het overleven. Dit zou verklaren waarom veulens (in tegenstelling tot baby's) vanaf de eerste levensdag kunnen lopen en vluchten.

Antropomorfisme.

Antropomorfisme is het tonen of behandelen van andere dieren, goden en voorwerpen alsof ze menselijk zijn qua uiterlijk, karakter of gedrag. Hoewel we de laatste jaren steeds meer oog hebben voor de emoties en innerlijke belevingswereld van paarden is het belangrijk om deze niet te vermenselijken. Het is belangrijk ze in hun eigenwaarde te (h)erkennen en te respecteren..

Het belangrijkste aandachtspunt in antropomorfisme is het welzijn van het paard. Denk aan het straffen van paarden omdat "hij wel beter moet weten" en het minimaliseren van pijn omwille van het behoudt van de eetlust.

Ook de veronderstelling dat paarden wraak nemen en "iemand terugpakken" is een voorbeeld van antropomorfisme. Paarden hebben niet de capaciteiten om te reflecteren, te redeneren, toekomstgericht te denken en te plannen. Een paard zal dus nooit wraak nemen op jou na een miscommunicatie. Hij zal enkel de huidige situatie inschatten en daar naar handelen.

Antropomorfisme kan verwarring en onbegrip veroorzaken bij paarden. We willen graag een vriendschapsband opbouwen met hun paard. Soms laten we dingen toe die anders niet mogen omdat ons dat een goed gevoel geeft. Maar om de goede orde te bewaren is het belangrijk om een geduldige maar consequente en respectvolle leider te zijn voor je paard.

Daily Challenge.

Neem deze tekst een keertje rustig door en ga bij jezelf ten rade. Ben je wel eens boos geworden op je paard omdat hij de trailer niet opging? Besef dan dat een trailer en zeer smalle ruimte is voor een dier van ruim 650kg. Alsof dat nog niet genoeg is wilt je paard eigenlijk het overzicht bewaren omdat hij vluchtdier, kuddedier en prooidier is. Hij kan er dus niets aan doen dat hij die trailer zo moeilijk vindt. Door je te verplaatsen in jouw paard en je inzicht in zijn wereld te vergroten, kan je moeilijke (en gevaarlijke) situaties voorkomen en gemakkelijker maken. Zo lijkt de opdracht net wat haalbaarder voor je paard waardoor hij meer vertrouwen zal hebben in jou en de situatie. Wees je ervan bewust dat je paard ook geen plannetjes kan bedenken om je te saboteren.